Przydatność rynomanometrii w monitorowaniu immunoterapii swoistej u chorych na alergiczny sezonowy nieżyt nosa

Radosław Śpiewak¹, Krzysztof Buczyłko²

1. Zakład Aerobiologii i Alergologii Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie
2. Pracownia Alergologiczna Kliniki Chirurgii Twarzowo-Szczękowej WAM w Łodzi

Praca opublikowana w: R. Śpiewak (Redaktor): "Pyłki i Pyłkowica: Aktualne Problemy". Instytut Medycyny Wsi w Lublinie 1995, str. 103-105. (Spis treści książki).

Nie jest jasne, czy systemowe podanie swoistego alergenu podczas immunoterapii powoduje rynomanometrycznie uchwytne zmiany czynnościowe w obszarze jamy nosowej. W przypadku występowania takiego efektu, pomiar rynomanometryczny mógłby okazać się przydatnym w monitorowaniu tzw. subklinicznych reakcji ubocznych w trakcie odczulania, co ma istotne znaczenie dla prowadzenia efektywnej, ale zarazem bezpiecznej immunoterapii. Z uwagi na znaczne różnice osobniczej wrażliwości odczulanych, optymalną dawkę szczepionki alergenowej dla każdego pacjenta lekarz powinien wybierać indywidualnie w oparciu o możliwie szeroki wachlarz danych klinicznych [6].

Cel

Celem prezentowanych badań było zatem sprawdzenie, czy przy pomocy rynomanometrii można zbadać wpływ podskórnego podania alergenu w początkowej fazie odczulania na drożność nosa u chorych na alergiczny sezonowy nieżyt nosa.

Badana grupa

Grupa 16 osób z alergicznym sezonowym nieżytem nosa, 7 kobiet i 9 mężczyzn w wieku od 7 do 43 lat (patrz tab. I)

Metody

W badaniach zastosowany został rynomanometr Homoth. Aparat ten wchodzi w skład wielofunkcyjnego urządzenia diagnostycznego "HNO Diagnostik Center" produkcji firmy Homoth, Niemcy. Badanie zostało przeprowadzone poza sezonem pylenia. Po półgodzinnej aklimatyzacji do warunków pomieszczenia, u badanych wykonano w dziesięciominutowych odstępach pięć pomiarów rynomanometrycznych w pozycji siedzącej. Pomiar obejmował wartość przepływu wdechowego i wydechowego przy różnicy ciśnień 150 Pa. Bezpośrednio po wykonaniu drugiego pomiaru badanym, zakwalifikowanym wcześniej do odczulania swoistego, podawano podskórnie dawkę początkową (0,1 ml roztworu 25 PNU, czyli 2,5 jednostki biologicznej) szczepionki alergenowej "Catalet - T" (Biomed Kraków). Odczulani poddawani byli kontrolnym pomiarom rynomanometrycznym po upływie 10, 20 i 30 minut od podania alergenu. Ze względu na małą liczebność grupy do analizy statystycznej uzyskanych wyników zastosowano test znaków dla małej próby [3].

Wyniki

Wyniki oceny wpływu systemowego podania alergenu na drożność nosa w badanej grupie przedstawia tabela I. W badanej grupie statystycznie istotna różnica (p = 0,05) wystąpiła jedynie między wartościami nosowego przepływu wdechowego mierzonego na początku eksperymentu (Mediana = 779 cm³ x s^-1) oraz po 30 minutach od iniekcji alergenu (Mediana = 740,5 cm³ x s^-1). Wzrokowa analiza wykresu obrazującego uzyskane wyniki (ryc. 1) sugeruje, że z uwagi na dużą zmienność mierzonych parametrów konieczna jest ostrożność przy wyciąganiu wniosków.

Tabela I. Wpływ systemowego podania alergenu na drożność nosa

					Pomiar (minuta obserwacji)
					1 (0. min)		2 (10. min)		3 (20. min)		4 (30. min)		5 (40. min)
Nr	Płeć			Wiek	Ins	Exp	Ins	Exp	Ins	Exp	Ins	Exp	Ins	Exp
1	M			30	616	570	637	670	490	357	409	496	444	464
2	K			43	615	638	553	723	417	789	333	763	630	858
3	K			18	797	799	776	806	793	843	804	855	762	832
4	M			18	805	742	648	788	658	812	701	682	746	485
5	K			16	786	726	722	694	772	747	785	747	735	711
6	M			33	934	908	884	897	762	718	585	548	859	805
7	M			8	532	578	640	638	604	536	524	518	466	504
8	M			7	772	728	812	756	835	800	768	721	643	590
9	M			14	693	695	715	669	777	811	789	819	691	710
10	M			26	791	834	805	897	786	763	604	700	771	842
11	K			6	375	372	488	428	329	392	400	354	377	398
12	M			12	656	659	668	589	692	735	764	850	758	753
13	K			35	822	770	800	881	821	830	771	758	800	809
14	K			17	843	871	785	919	828	871	784	823	748	815
15	K			31	844	803	818	785	817	807	809	779	782	788
16	M			25	595	606	594	501	524	575	644	537	593	513
Mediana					779	727	718,5	739,5	767	776	732,5	734	740,5	732
Minimum					375	372	488	428	329	357	333	354	377	398
Maksimum					934	908	884	919	835	871	809	855	859	858
1, 2, 3, 4, 5 - wyniki kolejnych pomiarów w dziesięciominutowych odstępach; Ins- wartość całkowitego przepływu wdechowego przy różnicy ciśnień 150 Pa uzyskana przez zsumowanie wartości przepływu prawo- i lewostronnego zmierzonych podczas wdechu badanego; Exp - wartość całkowitego przepływu wydechowego przy różnicy ciśnień 150 Pa uzyskana przez zsumowanie wartości przepływu prawo- i lewostronnego zmierzonych podczas wydechu badanego.

Rycina 1. Zmiany wartości mediany wdechowego i wydechowego przepływu sumarycznego przy różnicy ciśnień 150 Pa w grupie chorych na alergiczny sezonowy nieżyt nosa w trakcie immunoterapii swoistej szczepionką "Catalet - T"

U żadnej osoby w badanej grupie po podaniu szczepionki nie wystąpiły objawy uboczne. Nikt spośród badanych osób nie zgłaszał uczucia pogorszenia drożności nosa.

Dyskusja

Przedstawione badania nad wpływem systemowego podania alergenu na drożność nosa zostały wykonane u chorych rozpoczynających odczulanie. Można zatem przyjąć, że badani reagowali na podany alergen w sposób typowy dla naturalnej nadwrażliwości. Obserwacje Ghaema i wsp. [2] sugerują istnienie związku między stężeniem swoistego IgE a przyrostem oporu nosowego podczas ekspozycji. Jak wynika z tabeli I, po upływie pół godziny od systemowego podania alergenu w badanej grupie zauważalny był znamienny statystycznie, lecz niewielki spadek drożności nosa. Powyższe dane wskazują, że zmiany drożności nosa zachodzące po systemowym podaniu uczulającego swoiście alergenu są niewielkie i nie powinny powodować istotnego z punktu widzenia pacjenta obniżenia komfortu oddychania przez nos. Miejscowy kontakt powietrznopochodnych alergenów z błoną śluzową nosa u osób uczulonych powoduje reakcję alergiczną i, w efekcie, spadek drożności nosa [5]. W prezentowanym przypadku mamy jednak do czynienia z kontaktem alergenu z narządem wstrząsowym drogą krwi. Dyskutowana jest możliwość wywoływania alergicznego nieżytu nosa na tej samej drodze przez alergeny pokarmowe [4]. W obu przypadkach do błony śluzowej nosa antygen dociera poprzez krążenie.

Opisane obserwacje opierają się na wynikach badań niewielkiej grupy. Jeśli jednak zostaną potwierdzone w badaniach na większej populacji, będzie to oznaczać, że nawet minimalna dawka odczulająca (rzędu 2-3 jednostek biologicznych) zupełnie nie wpływając na samopoczucie (brak odczynu w miejscu podania i objawów ogólnoustrojowych) powoduje uchwytną reakcję w narządzie wstrząsowym. Bez dalszych badań trudno przewidzieć, czy spodziewane wygasanie opisanego zjawiska w trakcie immunoterapii oznaczałoby skuteczne odczulenie [1] czy wskazywałaby raczej na podanie zbyt małej dawki [6]. Pomiar drożności nosa wymagałby jednoczesnego stosowania innych metod monitorowania, np. oznaczania swoistego IgG [6] lub, o wiele prostszych i tańszych, testów skórnych.

Wnioski

Reasumując, rynomanometria może być cennym uzupełnieniem w monitorowaniu immunoterapii swoistej.

Piśmiennictwo

1. Clarke P. S.: Titration of immunotherapy by periodical nasal allergic challenges in the treatment of allergic rhinitis. Med. J. Aust.: 1992, 157, 11-13.
2. Ghaem A., Dessanges J. P., Lockhart A., Martineaud J. P.: Exploration par rhinomanometrie des malades atteints d'allergie respiratoire. Bull. Eur. Physiopathol. Respir., 1986, 22, 443-449.
3. Miller T., Orzeszyna S. (red).: Elementy statystyki medycznej. PZWL, Warszawa 1982.
4. Pelikan Z.: Nasal response to food ingestion challenge. Arch. Otolaryngol. Head Neck Surg., 1988, 114, 525-530.
5. Skoner D. P., Lee L., Doyle W. J., Boehm S., Fireman P.: Nasal physiology and inflammatory mediators during natural pollen exposure. Ann. Allergy, 1990, 65, 206-210.
6. Willoughby J. W.: New concepts in immunotherapy. Otolaryngol. Clin. North Am., 1992, 25, 71-100.

Tylko do użytku osobistego. © Radoslaw Spiewak.
Strona założona 12 lutego 2006, ostatnia aktualizacja 13 lutego 2006.